Matariki - Waitī, Waitā, Waipuna-ā-Rangi, Tupuānuku

From Midday Report, 12:48 pm on 15 July 2020

As we are in the celebrations of Matariki - the new year - today's we start with Waiti and Waita our whetu connected to the waters.

Waitī ki runga. Waitī ki raro, e rere nei ō wai hei manapou mō te whenua, hei oranga mō te tangata, hei kete kai mā te iwi...

Waitī is connected to our awa, roto and puna - our fresh water and the food sources that are sustained by those waters.

Waitā

Tērā te marae nui a Kiwa te kānapanapa nei i raro i a koe Waitā. Hīia mai rā ki runga te tini a Ikatere, rukuhia ki tai, kohia ki tātahi hei kai mā te tini o uta...

Waitā is associated with our moana or ocean, and food sources within it.

Waipuna-ā-Rangi

Haramai te kōnehunehu! Haramai te hāuaua, Haramai te tarahi! Haramai te patapataiāwha!

Takataka mai i te kōmanawa o te hei tapu, whāinumia e koe e Waipuna-ā-Rangi ka tupu te whenua, ka tupu te tangata.

Waipuna-ā-Rangi is connected with the rain.

Tupuānuku

Tupuānuku ka pihi nuku, ka pihi rangi, ka makuru haere ake nei. Kia haumako roa hoki te puke ki a Rongo, i āhua mai i tawhiti. Ngā hua o Nukutū ka aohia nuitia, arā rā ngakingaki, ara rā tinaku. Hauhaketia rā te tau, he tau humi e.

Tupuānuku is the star connected with everything that grows within the soil to be harvested or gathered for food.